جهانی‎شدن و سرزمین‎سازی در جغرافیای سیاسی

Authors

  • حمید رضا محمدی استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
  • شهریار حیدری دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
  • محمد رئوف حیدری فر استادیار گروه جغرافیای سیاسی‌، دانشگاه پیام نور، تهران
Abstract:

جغرافیای سیاسی دانشی مفید و اساسی برای فهم معادله‎ها و جریان‎های بین‎المللی در عصر کنونی و آینده است. مفاهیمی ماندگار و حیاتی مرتبط به زندگی انسان‎ها، ازجمله سرزمین در این بخش از علوم انسانی مطالعه می‎شود، اما هم‎اکنون بحث‎های زیادی در رابطه با بی‎اهمّیّت‎شدن و از موضوعیّت افتادن مفهوم سرزمین در عصر جهانی‎شدن وجود دارد. بحث سرزمین‎زدایی آنچنان انجمن‎های علمی و دانشگاهی را به خود جذب کرده که گویی جهانی‎شدن به‎معنای سرزمین‎زدایی است. این نوشتار با نگاهی آینده‎پژوهانه و رویکردی نوواقع‎گرایانه تلاش دارد، فرایند جهانی‎شدن را با نگاهی سرزمینی تحلیل کند؛ بدین معنی که وجود فراملّی‎گرایی یا فراسرزمینی شدن جریان‎ها انکار نمی‎شود، ولی به نوعی سعی در اثبات سرزمینی‎سازی مجدّد جریان‎ها و پدیده‎های گوناگون در عصر جهانی‎شدن دارد. به‎علاوه، استدلال اصلی این نوشتار این است که قلمرو سرزمینی (سرزمین و مرز) در دوره‎ی جهانی‎شدن از بین نرفته، بلکه کارکرد آن متحوّل شده است. این باور نیز وجود دارد که قلمرو سرزمینی، به‎دلیل نیاز انسان به تفاوت ـ و هرآنچه که جغرافیاست ـ ماندگار بوده و جهانی‎شدن، فراملّی شدن و... جایگاه و نقش آن را در زندگی اشتراکی انسان از بین نمی‎برد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

منطق و روش علمی در جغرافیای سیاسی

    در این مقاله اصول و مفاهیم مندرج در حوزه­ی دانش جغرافیای سیاسی از حیث معرفت شناختی و فلسفه­ی علم مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با دسته‌بندی گزاره‌ها و قضایای موجود در این رشته به دو نوع 1- گزاره اِخباری (وصفی) 2- گزاره­ی انشایی (تجویزی)، نسبت و نحوه­ی ارتباط و همچنین چگونگی تحویل آنها به یکدیگر بیان گردیده است تا از این طریق ضمن برشمردن ویژگی­های عمومیِ معرفت علمی و انطباق آنها بر مفاد جغرافی...

full text

رویکردی نو در بازتعریف جغرافیای سیاسی

فهم جغرافیای سیاسی، مستلزم درک کنش متقابل جغرافیا و سیاست است. از زمان طرح دانش‌واژة جغرافیای سیاسی، از این علم تعاریف و تفاسیر مختلفی ارائه شده است که اغلب آن­ها تابع پارادایم حاکم و تخصص مفسران بوده‌اند. تفاسیر جدید نیز متأثر از مکتب فضا، به گزارة «جغرافیای سیاسی به مطالعة کنش متقابل فضا و سیاست می‌پردازد» بسنده کرده‌اند. پرسش­وپاسخ‌ها در جامعة دانشگاهی ایران نیز گویای آن است که این گزاره، به...

full text

جغرافیای سیاسی و حقوق بین‎الملل دریاها

از زمان آغاز تدوین حقوق بین­الملل دریاها، عامل جغرافیا نقش مهمی را ایفا کرده است. امروزه نیز مسائلی مانند وقایع قطب شمال و منازعات میان کشورها در بسیاری از نقاط دنیا بر سر قلمروهای دریایی، بیانگر این واقعیت است که عامل مکان، نقش اساسی در بحث­های میان کشورها دربارۀ ادعاهای حقوقی آنها بازی می­­کند. این پژوهش بر اساس دیدگاه نئورئالیستی و با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی این مسئله می‎پردازد که عوامل...

full text

ابعاد جغرافیای سیاسی مکانیابی و انتقال پایتخت در ایران

     پایتخت رکن اساسی در امور اقتصادی، سیاسی، ژئوپلیتیکی، فرهنگی و اجتماعی هر کشوری است و عوامل گوناگون، ساختار و نظام اداری پایتخت را شکل می­دهد. علاوه بر ویژگی‌های مذکور، شهرها نیز بنا به دلایل گوناگونی برای دوره مختلف، مقام پایتختی خود را به تجربه می­گذاشتند، اما حکومت­ها تحت تأثیر عواملی چند در انتخاب، توسعه و ساخت و ساز پایتخت‌ها و البته در مقیاس­ها و ویژگی­های گوناگون نقش مهمی داشتند. ایر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 44(80، تابستان 1391)  issue 80 تابستان 1391

pages  85- 102

publication date 2012-06-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023